Her ne kadar adını bebeklerde tuvalet eğitimi desek de aslında gelişimin bir parçası olan tuvalet alışkanlığının kazanılması çoğu kez ebeveynlerin kâbusu haline gelmektedir.
Çocuk belirli bir döneme geldiğinde çevreden bazı söylentiler başlar. Ebeveynlerin büyükleri ‘’ biz seni bu yaşta alıştırmıştık’’ diyebilirler. Ya da komşular ‘biz alıştırdık bile siz daha alıştıramadınız mı’ diyerek sizi zorlayabilirler. Bazen ise tam tersine bazı kişiler çok erken daha başlamayın gibi tepkiler verebilirler.
Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanır?
Tuvalet eğitimi gelişimsel olarak 24-36 aylar arasında yapılır. Daha erken yaşlarda çocuğu temiz kalmaya zorlamak, üzerinde baskı kurmak, hem ondan yapamayacağı bir şeyi istemiş olmak anlamına gelir hem de ileride bir takım ruhsal sorunlara yol açabilmektedir. Benzer şekilde bırakalım zamanı gelince kendisi söyler diyerek bu süreci uzatmakta hem çocuğun tuvalet eğitiminin gelişimine hem de başka ruhsal sorunlara yol açabilir.
Bazı çocuklar önce çiş eğitimine bazı çocuklar ise önce kaka eğitimini tamamlayabilirler ama genel olarak her iki eğitim aynı anda yapılabilir. Kakasını 4 yaşa kadar söylememek normal karşılanabilmektedir. Tuvalet eğitimi sırasında gece altını ıslatma 5 yaşına kadar normal sayılabilir.
Biliyoruz ki 3 yaş kreşe başlama yaşıdır dolayısıyla da 3 yaşından önce tuvalet eğitimini vermiş olmak çocuğun okula bezsiz gitmesini sağlar. Böylelikle de arkadaşlarının yanında ‘’ bezli, altına çiş yapabilen, kaka kaçırabilen ‘’ bir çocuk olma utancından da onu koruyacaktır. Eğer bu dönemlerin özelliklerini iyi bilir ve eğitimi düzenli bir şekilde verirsek aslında çocuğunuzla keyifli geçirebileceğiniz bir zamanı elde etmiş olursunuz.
Tuvalet eğitimi için ideal dönemin 24- 36 ayları arasıdır. Hem çocuğun hem de tuvalet eğitimini verecek olan ebeveynin bu dönem için hazır olmalıdır. Çocuğun hazır olmasından anladığımız şey kas gelişiminin yeterli olması, tuvalet eğitimini alabilecek düzeye gelmiş olmasıdır. Aynı zamanda da psikolojik olarak da hem çocuğun hem de tuvalet eğitimi verecek olan ebeveynin hazır olması bu eğitim sürecini kolaylaştırır. Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunu anlamak için bazı ölçütler vardır.
Eğer çocuğunuz yürüyebiliyorsa, basit komutları yerine getirebiliyorsa, kendi giysilerini basitçe de ola değiştirebiliyorsa, gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa, altı ıslak olduğunda bundan rahatsız olduğunu belirtebiliyorsa ve bütün bunların yanı sıra tuvalete gitmekte bir rutin oluşturmaya başlamışsa çocuğunuz tuvalet eğitimi için hazır demektir.
Çocuğunuz gelişimsel olarak yaşı uygun ve bu belirtilerle hazır olduğu belli olsa bile bazen tuvalet eğitiminde çeşitli zorluklar ortaya çıkabilmektedir. Bu zorlukların olmasının da nedenleri vardır.
Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir
Çocuğunuzun devam eden bir kabızlığı varsa, tuvalet eğitimi verecek olan kişi aşırı sinirli, gergin, kendini hazır hissetmiyorsa ya da tuvalet eğitimini birden fazla kişi farklı şekillerde vermeye çalışıyorsa ve çocuğun hayatında o süreçte önemli bir değişiklik olmuşsa o zaman çocuk hazır olmasına karşın yine de eğitim sürecinde problemler yaşanabilir. Önemli bir sağlık sorunu olmayıp da erişkin dönemde tuvalet alışkanlığı kazanmamış kimse yoktur. Bu nedenle tuvalet alışkanlığı kazanma sürecinde önceden çıkabilecek problemlere yoğunlaşarak gergin ve sinirli geçirmemek gerekir. Bu dönemin gelişimin doğal bir parçası olduğunu unutmamak ve çocuğun da davranışlarına aşırı tepki vermemek önemlidir.
Tuvalet alışkanlığı kazandırma sürecinin anahtar kelimesi sabırdır. Çünkü bu eğitim uzayabilir bazen geri adımlar atılabilir. Önemli olan sabrı kaybetmeden, öfkelenmeden, vazgeçmeden eğitime devam etmektir.
Çocuğunuzun ve kendinizin eğitim sürecine hazır olduğunu düşünerek başladığınız eğitim sırasında eğer çocuğunuz tuvalete ya da lazımlığa oturmaya aşırı tepki gösteriyorsa sifon sesinden korkarak ağlayarak tuvaletten kaçıyorsa , daha önceleri düzenli olarak yapmasına rağmen şimdi kabızlık yaşamaya ya da ağrılı bir şekilde tuvalete gitmeye başlamışsa, tuvalete gitme zamanı yaklaştığında huysuzlaşıyor, inatlaşıyorsa o zaman bu ölçütleri tekrar gözden geçirmeniz ve belki de kısa bir ara vererek tekrar değerlendirme yapmanız gerekir. Tuvalet alışkanlığı kazanma süreci sağlıklı ve doğru geçmesi için ailelere bazı ip uçları verelim.
Aile için tuvalet eğitim süreci bir görev değildir. Tuvalet eğitim süreci çocuğun gelişiminin bir parçasıdır. Ailenin yapması gereken şey çocuğun bu gelişim sürecini sağlıklı tamamlaması için ona yön vermek ve destek olmaktır. Eğer bunu bir görev olarak algılayan bir stres konusu haline getirse o zaman hem eğitim aksayacak hem de sorunlar ortaya çıkacaktır.
Tuvalet eğitimine başladığınız zaman bezi çıkartın. Çocuk bezliyken tuvalet eğitimi yapılamaz. Zaman zaman bezi takmak zaman zaman çıkartmak tuvalet eğitimini aksatacaktır. Tuvalet eğitimi başlar başlamaz bez tamamen çıkartılmalı gece için çocuğun altına bir şey sererek tedbir alınabilir ama tuvalet eğitimin başından itibaren her koşulda çocuk tekrar bezlenmemelidir. Her bezlenme tuvalet eğitiminin yeniden başlamasına neden olacak ve süreci uzatacaktır.
Tuvalet eğitimi lazımlık ya da klozete konulacak adaptörle yapılabilir. Genellikle tuvalet eğitim sürecinde ne kullansak karmaşasına düşülür. Burada önemli olan sizin tercihiniz ve çocuğun gelişim dönemi, çocuğun tercihidir. Lazımlık ya da adaptör kullanmanız sonucu değiştirmez ama önemli olan çocuğun eğitimine başlamadan önce çocuğu lazımlığa ve tuvalete alıştırmaktır. Bunun için de henüz eğitim başlamadan önce üstü başı ile giyinik olarak da olsa onu oturtup kaldırmak orayı bir oyun ve alışkanlık kazanılabilecek bir yer haline getirmek eğitim sürecini kolaylaştırmaktadır.
Eğitim sürecinde belli aralıklarla çocuğu tuvalete götürmek gerekmektedir. Çocuklar genellikle çişlerini uzun süre tutamazlar. Bu nedenle çişleri olduğu anlaşıldığı anda mutlaka ulaştırılmaları gerekir. Yoksa kaza olabilir. Böyle kazalar olduğu zaman da çocuklara kızılmamalıdır ama eğitim süresince çiş için genellikle 2-3 saate bir kaka için ise her yemekten sonra çocuğu belli bir süre tuvalete oturtmak ya da ona sormadan direkt giderek tuvaletinin olup olmadığını orda gözlemek, orda yapmasını sağlamaya çalışmak eğitimin daha da kolaylaşmasını sağlar. Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğa kendisinin giyip çıkarabileceği giysiler giydirilmelidir. Tuvalet eğitimi süresince çocuğun kendi başına da tuvalete giderek kendi üstünü çıkarıp tuvalete oturabilmesini sağlamak önemlidir. Bu nedenle de basitçe indirip kaldırabileceği giysiler seçmek çocuğun işini kolaylaştıracak ve kazaları azaltacaktır.
Eğitim süresince çocukları sık sık tuvalete gidip gitmeyeceğini sormamak gerekir. Bu süreçte çocuğa sık sık tuvaleti olup olmadığını sormak sorunlara yol açabilmektedir. Çocuk bu konunun içinde çok önemli bir konu olduğunu düşünebilir ve sizinle bir inatlaşma içine girebilir. Bunun yerine belli aralıklarla çocuğu tuvalete getirip orda çişinin ya da kakasının gelip gelmediğini kontrol etmek daha iyi sonuçlara yol açabilmektedir. Tuvalet eğitiminde en büyük ödül aferindir. Bu süreç içerisinde çocuk tuvalete giderek tuvaletini yaptığı zaman aşırı tepki vermek alkışlamak, büyük ödüller vermek sorun zorlaştırır. Bunun yerine ona verilecek bir aferin her şeyden önemli ödül haline gelecektir ama aferin sadece çiş ve kakasını yaptığı zaman değil bunu yapmak için çaba gösterdiği zaman da söylenmesi gereken bir sözdür.
Unutmayalım ki tuvalet eğitiminin kısa sürede tamamlanması ya da tamamlanamaması çocuğun ya da ailenin bir başarı ya da başarısızlık öyküsü değildir. Çünkü tuvalet eğitimi gelişimin normal bir parçasıdır.